Zo nu en dan wordt mij wel eens gevraagd hoe je nu het beste je foto’s tegen misbruik kunt beschermen. Mijn (ietwat flauwe) antwoord is meestal: Door ze niet op het internet te zetten. Elke foto met maar een beetje potentie kan en zal ‘gedeeld’ worden.
“Maar de rechtermuisknopbeveiliging dan..?”
Maak een printscreen, knip hem uit en je hebt een perfect bruikbaar beeld.
“En een watermerk, dat helpt toch wel..?”
Een watermerk kloon je er binnen een minuut uit. Wel werkt het vertragend en ontmoedigend, een beetje zoals een haak op je deur: je maakt het een kwaadwillende in ieder geval niet al te makkelijk. Een bijkomend voordeel is dat je potentiële kopers niet eindeloos over het internet laat zwerven, maar direct terug naar jou verwijst.
Delen, rebloggen of ….stelen?
Ik kies er zelf, net als vele anderen, voor om mijn foto’s wél op het internet te plaatsen, gewoon, omdat het kan.
Dus worden ze met regelmaat zonder toestemming en soms zelfs zonder naamsvermelding gefeatured, geblogged, gereblogged, gepind, getagged en geshared. Mooie termen voor iets dat ook wel ‘diefstal’ genoemd wordt.
Door sociale media als Facebook, Twitter en Instagram, die het delen van andermans foto’s stimuleren, vervagen grenzen en de regelgeving omtrent fotohergebruik op het www is ook wel wat onduidelijk. Maar ga er, onder het mom van ‘better safe than sorry’, maar vanuit, dat je voor gebruik van een foto altijd toestemming van de maker moet hebben en de naam bij de foto dient te vermelden.
Er zijn twee zaken om serieus rekening mee te houden, te weten: auteursrecht en persoonlijkheidsrecht:
Auteursrecht
Auteursrecht, ook wel copyright genoemd, is bedoeld om zogenaamd intellectueel eigendom, zoals bijvoorbeeld boeken, films, schilderijen, muziek, games, foto’s en software, te beschermen. Auteursrecht hoef je niet aan te vragen. Je werk is automatisch auteursrechtelijk beschermd en de copyrightvermelding (©) is hier in Nederland dan ook niet nodig. Dit auteursrecht geldt ook op Internet.
Persoonlijkheidsrecht
Het auteursrecht geeft de maker van een werk het recht om elke kopie of publicatie van zijn werk te blokkeren. Maar zelfs als je toestemming hebt verleend, heb je als maker nog bepaalde rechten. Deze staan bekend als de morele rechten of persoonlijkheidsrechten, omdat ze niet gericht zijn op economische exploitatie, maar op de persoonlijkheid van de auteur. Het meest ingezette morele recht betreft naamsvermelding van de auteur. De auteur kan bezwaar maken tegen elke publicatie van het werk waar zijn naam niet bij staat.
(bron: Ius Mentis)
Zowel schending van auteursrecht als persoonlijkheidsrecht zijn strafbaar.
Fotomisbruik in praktijk
Tot zover wat theorie. En nu de praktijk:
Je hebt gelijk hebben en gelijk krijgen. Ik kan dagelijks het internet afspeuren naar ‘geleende’ foto’s, maar wat doe ik tegen een Russische site, die ze als bureaubladachtergronden aanbiedt? Het bestrijden van dergelijke praktijken kost veel moeite en tijd. En in alle eerlijkheid: ik ben geen jurist en mijn Russisch is belabberd , dus meestal laat ik het maar zo.
Tót afgelopen kerstvakantie, toen ik een berichtje kreeg van bezoekers van een groot Nederlands pretpark. Eén van mijn foto’s werd daar gebruikt op meerdere bouwhekbanners. (+/- 335 x 174 cm)
Dit was wel een dingetje! Geen klein online plaatje bij een bloggend buurjongetje, maar een meer dan levensgrote afbeelding op doek door een heel serieus bedrijf. Die hadden beter kunnen en moeten weten.
Dus belde ik ze op en kwam aanvankelijk terecht bij de bouwhekbannerplaatser:
“Goedemorgen. Ik heb begrepen dat mijn foto door jullie park als bouwhekbanners gebruikt worden”
“ja dat klopt, ze zijn echt heel gaaf geworden, daar ben je vast supertrots op!!!”
“Eh nou en of, maar er is mij nooit toestemming gevraagd…”
“Oh. Maar wel heel tof dat ze nu door zoveel mensen gezien worden hè. Je bent beroemd, hahaha!”
“Staat mijn naam erbij dan?”
“Eh, nee dat niet…”
“(…)”
Uiteindelijk werd ik doorverbonden met een iets beter ingelicht persoon, die zeer vakkundig alle bekende excuses uit de kast trok:
“Ja maar….het was een héél onervaren stagiaire…”
“Je naam stond er niet bij, we wisten helemaal niet dat het jouw foto was….!”
“Hij stond op een site met gratis foto’s.”
“We hebben er niks aan verdiend”
“We hebben ze direct weggehaald, nadat je gebeld hebt”
Eind vorige eeuw (!) was ik zelf vormgever. Facebook bestond nog nauwelijks, maar ik wist toen al dat je voor het gebruik van foto’s toestemming nodig hebt en meestal ook dient te betalen.
Wij fotografen steken tijd, moeite, liefde, bloed zweet en tranen in onze foto’s. We investeren in kennis en apparatuur. Voor niets gaat de zon op, dus waarom zouden onze creaties ineens gratis zijn? Het onbetaald en zonder naamsvermelding gebruiken van ons werk devalueert de fotografie en dat moet maar eens afgelopen zijn!
Aan de andere kant van de lijn werd de grimmigheid wat opgeschroefd;
“Wil je ons nu misbruiken om een daad te stellen…?!”
“Was het eigenlijk niet mijn eigen schuld? Ik had die foto immers zelf op het internet laten slingeren..”
Omdat het geenszins mijn doel was mezelf te verrijken, stelde ik voor dat ze nog even rustig met haar achterban zou overleggen en vervolgens met een schappelijk voorstel bij me terug zou komen.
Toen ze vervolgens bloedserieus opperde om leuk een dagje gratis naar het park te komen, werd mijn eerste officiële claim* een feit.
Niet om het geld, wél om het principe.
In een formele brief heb ik nogmaals uiteengezet wat mijn bezwaar was, de hoogte van de claim aangegeven en het bewijsmateriaal meegeleverd. Deze brief heb ik aangetekend verzonden en binnen de aangegeven termijn werd het bedrag voldaan.
Net zo min als je een bakkerij binnenloopt om met een onbetaald brood onder je arm de deur uit te lopen, loop je weg met mijn gratis foto onder je arm. En dat er mensen zijn die met liefde gratis broodjes uitdelen, tsja, dat is voer voor een ander artikel 😉
De moraal van dit verhaal:
Beste collega (natuur)fotografen, laten we met zijn allen wat beter voor onze foto’s zorgen, ze zijn het waard.
En denk je: “Ach, dat heeft toch helemaal geen zin..?”
Think again!
Nuttige links:
* Door goedbedoelende collegae werd me geadviseerd vooral een vette factuur te sturen. Doe dit niet, hiermee legaliseer je impliciet het misbruik. Voor meer info Schadevergoeding of Factuur?
Dit bericht werd eerder gepubliceerd als Beter goed gejat, dan slecht gefotografeerd? op www.natuurfotografie.nl
www.roeselien.nl 
Ik zei het je al op Natuurfotografie.nl, maar wat een brutaliteit van dat pretpark!! En je dan ook nog een dagje daar aan te bieden als ‘vergoeding’… die durven!! Prima dat je hebt doorgezet en dit is een goede waarschuwing… al gaat dit voor de meeste van ons niet zo gauw op natuurlijk, dat je foto’s zo goed zijn dat ze op een meer dan levensgrote banner worden geplaatst. Stiekem ook wel een enorm compliment 🙂
Ach ja ik kom mijn foto s ook vaak tegen op internet gebruikt door een ander en vindt dit niet zo erg. Heb ooit wel is betaald gekregen voor een paar foto s die in een visblad geplaatst werden en waarbij netjes gevraagd werd of ik beschikbaar wilde stellen.
streelt wel je egomoet it ik zeggen.
grtn
peter
Jouw foto´s van vosje Teek net bewonderd en wil ze dolgraag natekenen. Mag dat?
Als je me even in een mailtje laat weten om welke foto het gaat en of je professioneel tekenaar bent, dan antwoord ik zsm 🙂